Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami budowlanymi oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy hałas występujący w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi podlega okresowej kontroli i nie może przekraczać wartości dopuszczalnych określonych w przepisach. Przede wszystkim każdy z nas powinien zdać sobie sprawę, co tak właściwie nazywamy hałasem. Otóż, zgodnie z powszechnie przyjętą definicją hałas to wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego oddziałujące na narząd słuchu i inne zmysły i narządy człowieka. Zgodnie z przytoczoną definicją hałasem będą nie tylko dźwięki bardzo głośne ale również dźwięki o małym natężeniu, ale powodujące nieprzyjemne doznania słuchowe czy wpływające na koncentrację i uwagę osób przebywających w danym pomieszczeniu czy otoczeniu zewnętrznym. Hałas tak rozumiany jest bardzo szerokim pojęciem, ponieważ jednej osobie może nie przeszkadzać szum odkurzacza a drugą osobę będzie irytował i rozpraszał dźwięk kapiącej wody z kranu w sąsiednim pomieszczeniu.

Poziom natężenia dźwięku, a więc również dźwięku uciążliwego - hałasu określa się za pomocą poziomu natężenia dźwięku odniesionego do wartości umownej. Jednostką określającą natężenie dźwięku jest decybel (dB), a przyrządem pomiarowym za pomocą, którego mierzone jest natężenie dźwięku jest sonometr. Wartości na poziomie 20 - 30 dB równoznaczne są z bardzo cichym otoczeniem, bez wyraźnych źródeł dźwięku. Takim wartościom odpowiada szept, cisza w pokoju, czy pusta ulica w ciągu nocy. Szum wentylatorów wentylacji mechanicznej czy wentylatorów w urządzeniach biurowych odpowiada już wartości około 40 - 45 dB, a odkurzacz to wartość w granicach 60 - 70 dB. Głośna muzyka, ruch uliczny to wartości na poziomie 80 - 90 dB. Eksplozja petardy hukowej to dźwięk na poziomie 150 - 160 dB. Skala natężenia dźwięku wyrażona w decybelach jest skalą logarytmiczną, i trzeba zdawać sobie sprawę, że różnica zaledwie 3 dB odpowiada dostarczeniu dwukrotnie większej energii. W przybliżeniu przyjmuje się, że dołożenie drugiego, takiego samego źródła hałasu do pomieszczenia zwiększa jego poziom o 3 dB. O tym fakcie często zapominają projektanci wentylacji, którzy projektują wentylację mechaniczną i dobierają 4 takie same nawiewniki generujące hałas na poziomie 35 dB każdy. W ten sposób w pomieszczeniu mamy już 4 źródła hałasu o wartości 35 dB, co daje wynikowy poziom dźwięku w pomieszczeniu na poziomie 41 dB. Taki hałas w pomieszczeniu biurowym czy sali konferencyjnej staje się już uciążliwy, utrudnia skupienie, a przy przebywaniu w takim pomieszczeniu 8 godzin dziennie może powodować bóle głowy i złe samopoczucie.

W Polsce posiadamy stosowne regulacje prawne określające dopuszczalne poziomy dźwięku w różnych typach pomieszczeń oraz hałasu w środowisku. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich sytuowanie (tekst jednolity Dz. U. z roku 2015 pozycja 1422) zaprojektowane i wykonane budynki powinny spełniać zapis:

§ 323. 1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni użytkownicy lub ludzie znajdujący się w ich sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających warunkach

 

Obiektywnie określone wartości dopuszczalne hałasu zebrane są w załączonym do przywołanego rozporządzenia spisie norm obowiązuje nas przestrzeganie zapisów Polskiej Normy PN-B-02151-02:1987 - Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach – Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach. Norma ta zawiera tablicę 1, która precyzuje wartości dopuszczalne zarówno dla pory dziennej, jak i dla pory nocnej w wybranych kategoriach pomieszczeń. Wybrane, najpopularniejsze typy pomieszczeń, zamieszczono poniżej w tabeli 1, w oparciu o przywołaną powyżej Polską Normę.

 

Tabela. 1 - Dopuszczalny poziom dźwięku A w wybranych pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi.

 

L.p. Przeznaczenie pomieszczenia Dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A hałasu przenikający do pomieszczenia od wszystkich źródeł hałasu
- - w dzień

w nocy

1. Pomieszczenie mieszkalne w budynkach mieszkalnych, internatach, akademikach, domach dziecka, hotelach, domach opieki nad osobami starszymi,  40 30
2. Kuchnie i pomieszczenia sanitarne w mieszkaniach 45 40
3. Sale konferencyjne 40 -
4. Pomieszczenia administracyjne, biurowe bez wewnętrznych źródeł hałasu 40 -
5. Sale sklepowe, kawiarnie, sale restauracyjne 50 -
6. Klasy i pracownie szkolne, sale wykładowe, audytoria  40 -

 

Choć katalog pomieszczeń przywołanych w normie jest szerszy, niż przywołany fragment w tabeli 1 to i tak nie obejmuję on swoim zakresem wszystkich typów pomieszczeń z jakimi możemy się w rzeczywistości spotkać. Innymi ważnymi dokumentami, które mogą doprecyzowywać wymagania akustyczne w budowanych i oddawanych do użytkowania budynkach są:

  • Specyfikacje Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) opracowywane przez Inwestorów na początku procesu budowlanego
  • Projekty architektoniczno-budowlane, gdzie projektant może narzucić bardziej rygorystyczne wymagania niż przewiduje Polska Norma;
  • Umowy na wykonanie robót budowlanych, gdzie Inwestor prywatny, który nie przygotowywał wcześniej Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia może w ramach umowy zobowiązać Wykonawcę do spełnienia odpowiednich parametrów technicznych przez budowany obiekt;

Potwierdzeniem spełnienia zarówno przepisów prawa jaki i warunków SIWZ lub umowy są wykonane odbiorowe pomiary hałasu wykonane we wszystkich pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi. Pomiary takie może wymagać nie tylko Inwestor, ale również służby Powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych (SANEPID) czy Powiatowy Inspektor Pracy (PIP). Badania takie przeprowadza się po wykonaniu, uruchomieniu i ostatecznym wyregulowaniu wszystkich instalacji i urządzeń w budynku, ze szczególnym uwzględnieniem wentylacji mechanicznej i klimatyzacji. Przekroczenie wartości dopuszczalnych ma bardzo poważne konsekwencje, ponieważ w dopiero co zakończonym obiekcie trzeba wprowadzać korekty lub wdrażać dodatkowe rozwiązania obniżające hałas, co jest trudne technicznie i bardzo kosztowne. 

W historii firmy IMTEAM niejednokrotnie mieliśmy do czynienia z poważnymi problemami z hałasem w pomieszczeniach, gdzie dopuszczalne normy były przekroczone czasem o kilkanaście decybeli. Podstawą do rozwiązania problemu jest jak zawsze postawienie prawidłowej diagnozy, w tym przypadku znalezienia źródła hałasu, a następnie ograniczenia jego wpływu lub całkowitego wyeliminowania. Instalacjami, które sprawiają najwięcej problemów i generują największy problem z hałasem są instalacje wentylacji mechanicznej i klimatyzacji. Nie oznacza to jednak, że lepiej zrezygnować z tych instalacji i nie mieć hałasu, ponieważ brak takich instalacji może powodować inne kłopoty i dyskomfort termiczny pracowników. Potencjalnym źródłem hałasu powstającego w wentylacji mechanicznej są:

  • źle wyregulowane lub w ogóle nie wyregulowana instalacja;
  • zaprojektowane zbyt małe nawiewniki lub wywiewniki w stosunku do ilości powietrza wentylacyjnego (nawet zwykły zawór wentylacyjny czy anemostat trzeba dobrze dobrać !!!);
  • błędnie zaprojektowane lub wykonane elementy regulacyjne (przepustnice, regulatory zmiennego i stałego przepływu) lub ich całkowity brak uniemożliwiający jakąkolwiek regulację instalacji;
  • błędnie dobrane lub podmienione wentylatory i centrale wentylacyjne (urządzenie podobne, a tańsze nie zawsze się opłaca);
  • nieprawidłowe, skopiowane od konkurencji dane akustyczne urządzeń i elementów nawiewnych, gdzie projektant opiera się na nieprawdziwych danych katalogowych;
  • nie dobrane, błędnie dobrane lub podmienione tłumiki akustyczne, które nie zapewniają zakładanych parametrów tłumienia dźwięku w poszczególnych częstotliwościach;
  • umieszczenie w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy wentylatorów wywiewnych "łazienkowych", które pomimo posiadania w nazwie "super cichość" w rzeczywistości generują hałas na poziomie 45 - 50 dB(A).

Jak widać czynników wpływających na hałas generowany przez instalację wentylacji mechanicznej jest wiele i na pewno nie są to wszystkie możliwe przyczyny problemów. 

Następny